Bezonken Rood - Jeroen Brouwers

Project Nederlands - Indië

Beschouwing Bezonken rood:

Jeroen Brouwers schreef in 1981 over de Japanse bezetting van Nederlands-Indie in zijn boek Bezonken Rood. Het boek is gebaseerd op zijn eigen leven, en dus volgens zeggen een autobiografische oorlogsroman. Na het verschijnen van dit boek is er veel kritiek geweest op de manier waarop Brouwers zijn kampjaren beschrijft. Het boek zou niet de objectieve werkelijkheid beschrijven en een opeenstapeling zijn van leugens en overdrijvingen. Vele schrijvers, onder wie Rudy Kousbroek, schreven over het boek en lieten hun kritiek horen. De vraag blijft of Bezonken Rood een schendig van de geschiedschrijving is.

Het boek beschrijft de ervaringen van Jeroen Brouwers in het Jappenkamp Tjideng. Daarnaast worden de gevolgen van deze ervaringen belicht. Jeroen brouwers schreef dit verhaal nadat zijn moeder overleed in 1981, voornamelijk om zijn kampjaren te verwerken.

Jeroen brouwers was slechts 5 toen hij met zijn moeder, oma en zusje in het Japanse interneringskamp terecht kwam, en heeft hier drie kleuterjaren doorgebracht. De omstandigheden in het kamp waren slecht en de vrouwen werden onmenselijk behandeld door de Japanners, beschrijft brouwers in zijn boek. Als iemand een regel overtrad of ongehoorzaam was werd deze gestraft met vreselijke lijfstraffen. Ook was er sprake van ondervoeding in het kamp, wat de reden was dat Brouwers oma het kamp niet overleefde. Deze martelingen en vreselijke omstandigheden worden zeer gedetailleerd beschreven door Brouwers kinderogen. De gebeurtenissen van Bezonken rood spelen zich afwisselend af in het heden en in het verleden. De liefde voor zijn moeder is door een aantal gebeurtenissen in het kamp veranderd in een grote haat, die zich soms lijkt uit te breiden tot alle vrouwen in het algemeen. Nadat hij een telefoontje krijgt dat zijn moeder is overleden komt hij tot het besef dat zijn moeder al een lange tijd eerder was gestorven, in zijn gedachtes.

Toen opeens de vraag werd opgeworpen in hoeverre dit verhaal overeenkomt met de historische werkelijkheid, begon een hevige discussie. Tegenstanders van Brouwers roman vonden dat het boek bestaat uit leugens en overdrijvingen. Zo werd beweerd dat de gruwelijke gebeurtenissen die beschreven worden in de roman in werkelijkheid niet plaatsvonden in de Jappenkampen, maar in de Duitse concentratiekampen. Ook vraagt men zich af in hoeverre een kleuter van 5 zulke heftige situaties kan onthouden en daarna zo gedetailleerd kan beschrijven. Heeft Jeroen Brouwers een ongekend goed geheugen en beschouwingskracht? Vooral Rudy Kousbroek neemt het voortouw in de discussie. Hij beweerd dat Brouwers leidt aan het “Oost Indisch kampsyndroom”, wat betekend dat hij weigert zich op de hoogte te stellen van de historische werkelijkheid. Kousbroek zelf heeft zelf ook een

Indische achtergrond en heeft ook in een Jappenkamp gezeten. Hij heeft de dingen veel anders ervaren, en heeft het ook anders verwerkt.

Jeroen Brouwers zelf deed niet, of nauwelijks, mee aan deze discussie. Hij houd zich sowieso graag op de achtergrond. Hij zegt dat als je meer over hem wilt weten, je zijn boeken maar moet lezen. Want al zijn boeken zijn autobiografisch. Zo zei hij eens in een interview: “Ik ben geboren in 1940 en vandaag of morgen, – al kan dit best nog jaren duren, – ga ik dood.

In de tussentijd heb ik boeken geschreven. De boeken die ik heb geschreven vormen mijn biografie: zij zijn de voetstappen die ik nalaat op mijn weg. Al mijn boeken zijn autobiografisch en niettemin alle gelogen, – ik schrijf dan ook niet historie, maar literatuur: de mijne.

Dit kan Kousbroeks kritiek misschien enigszins relativeren. Dat Brouwers in zijn boek gebeurtenissen plaats laat vinden op tijdstippen die niet met de “historische werkelijkheid” overeenkomen, kan romantechnische redenen hebben. Zoals hij zegt, schrijft hij geen historie maar een roman met zijn eigen ervaringen. Iedereen maakt gebeurtenissen op een verschillende manier mee en heeft zijn eigen waarheden. Wie ben jij dan om daar een oordeel over te hebben.

Om dit alles samen te vatten. Er is veel kritiek geweest op “Bezonken Rood”, het zou niet overeenkomen met de historische werkelijkheid. Maar waarom zou dit in een roman niet mogen? Een ding is zeker, Bezonken rood staat algemeen bekend als een hoogtepunt in de naoorlogse Nederlandstalige literatuur. 


Voor een uitgebreide samenvatting van het boek kunt u deze link aanklikken:http://www.collegenet.nl/index_mainframe.php?mainframe=http%3A%2F%2Fwww.collegenet.nl%2Fstudiemateriaal%2Fverslagen.php%3Fverslag_id%3D92%26site%3D 

Voor informatie over Jeroen Brouwers (waaronder zijn biografie) kunt u deze link aanklikken: http://spod.home.xs4all.nl/personeel/Brouwerspagina/biografie_jeroen_brouwers.htm

Voor een goede recensie van het boek kunt u deze link aanklikken: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2676/Cultuur/article/detail/719260/2004/10/18/Ongekend-subtiel-Bezonken-rood.dhtml